Artrose, wat in de volksmond ook wel slijtage van gewrichten wordt genoemd, komt veel voor in Nederland. Het gaat gepaard met pijn, stijfheid en beperking van beweging. Er bestaat geen twijfel dat sporten met artrose van groot belang is om onder andere pijn te verlichten en het verlies van spiermassa te beperken (1). Dit is echter gemakkelijker gezegd dan gedaan; mensen met artrose bewegen gemiddeld minder dan mensen zonder artrose (2). Dat moet veranderen en daarvoor is de juiste kennis en begeleiding essentieel. Wat is belangrijk om veilig en effectief te kunnen bewegen met artrose?

Artrose, wat is dat precies?

Artrose is een reumatische aandoening waarbij de kwaliteit van het kraakbeen in een gewricht geleidelijk afneemt. De snelheid waarmee dit gebeurt, verschilt per persoon en per periode. Bij artrose is echter niet alleen het kraakbeen aangedaan, maar het complete gewricht. Door standsverandering worden namelijk na verloop van tijd ook het kapsel, de banden, spieren en slijmbeurzen beïnvloed (2).

‘Kraakbeen bevindt zich tussen gewrichten zodat deze druk kunnen weerstaan en soepel kunnen bewegen. Op deze röntgenfoto van twee knieën bevindt het kraakbeen zich in de openingen tussen de twee botonderdelen.’

Dit alles leidt tot klachten zoals pijn, stijfheid en beperking van beweging die geleidelijk toenemen. Aanvankelijk vinden pijnklachten bijvoorbeeld plaats bij het starten met bewegen of na langdurige belasting, maar in latere fasen kan er ook sprake zijn van pijn in rust en gedurende de nacht  (2).

Artrose komt veel voor in Nederland en de meeste gevallen betreffen de heup en de knie. Het Koninklijk Genootschap Fysiotherapie (KNGF) schat in dat er jaarlijks ongeveer 34.800 nieuwe gevallen van artrose in de heup en 52.800 gevallen van artrose in de knie bij komen (3).

Hoe werkt gezond kraakbeen?

Kraakbeen werkt normaal gesproken als een stootkussen dat druk kan weerstaan en gewrichten soepel laat bewegen (4). Het is echter slecht doorbloed en voedingsstoffen die van belang zijn voor de gezondheid van kraakbeen moeten daarom op een andere manier worden aangeleverd.

De manier waarop dit gebeurt is te vergelijken met de werking van een huishoudelijke spons: als je in een spons knijpt, gaat het vieze water eruit. Als je het vervolgens weer loslaat, kan het schoon water opzuigen. In grote lijnen werkt kraakbeen hetzelfde. Gedurende de dag wordt het kraakbeen middels beweging belast en worden afvalstoffen afgevoerd omdat het ‘vieze water’ uit het kraakbeen wordt geduwd. In rust vult het kraakbeen zich weer met ‘schoon water’ en krijgt het de voedingsstoffen die het nodig heeft (5). Dit proces verklaart ook waarom mensen in de ochtend ongeveer 2 centimeter langer zijn dan in de avond. De druk op het kraakbeen heeft immers gedurende de dag het vocht eruit geperst en tijdens het slapen (in lig) neemt het kraakbeen weer vocht op. De werking van gezond kraakbeen is dus gebaseerd op het afwisselen van belasting en rust.

‘Kraakbeen gedraagt zich als een spons. Door middel van belasting wordt het ‘vieze water’ eruit geknepen. Gedurende de nacht kan het kraakbeen zich weer vullen met ‘schoon water’. Zo worden afvalstoffen afgevoerd en ontvangt het kraakbeen de voedingsstoffen die nodig zijn om gezond te blijven.’

Kunnen gewrichten eigenlijk wel slijten?

Artrose wordt in de volksmond ook wel gewrichtsslijtage genoemd. Dit klopt niet helemaal, want kraakbeen ‘slijt’ niet. De sponswerking van het kraakbeen wordt namelijk verzorgd door eiwitten, genaamd proteoglycanen, die vocht kunnen vasthouden (5). Deze eiwitten verliezen geleidelijk hun vochtabsorberende vermogen naarmate we ouder worden, maar ook als het kraakbeen onvoldoende wordt belast. Dit heeft tot gevolg dat het kraakbeen dunner wordt en steeds minder druk en belasting kan opvangen. Uiteindelijk kan dit leiden tot druk op het zeer pijngevoelige botvlies, wat ook wel bekend staat als het periost. Bij artrose verloopt de degradatie van proteoglycanen sneller dan normaal, wat bijdraagt aan het ontstaan van klachten (6).

Het belang van sporten en bewegen bij artrose

Artrose wordt door veel verschillende factoren beïnvloed. Een aantal hiervan, zoals genetische aanleg en operaties of trauma’s uit het verleden, heb je niet zelf in de hand. Gelukkig zijn er ook voldoende factoren die door het KNGF worden uitgelicht waar je wel zelf invloed op uit kunt oefenen (3):

• Verminderde kracht van de bovenbeenspieren (m. quadriceps);
• Beperkingen in dagelijkse activiteiten;
• Overgewicht;
• Slechtere algemene gezondheid en vitaliteit;
• Aandoening van andere gewrichten dan het aangedane gewricht, zoals artrose van de (andere) heup of knie, lage rug, handen en voeten;
• Het omgaan met klachten (psychosociaal functioneren).

Door deze factoren positief te beïnvloeden, kunnen klachten afnemen en wordt het dagelijks leven minder beperkt door artrose. Sport en beweging staan hierin centraal. Omdat een gezonde werking van kraakbeen gebaseerd is op de afwisseling tussen belasting en rust, is het niet verrassend dat verantwoord sporten een enorme positieve bijdrage kan leveren aan het beloop van de aandoening (7).

Niet sporten leidt tot meer klachten

Ondanks de overduidelijke voordelen van sport en beweging, heerst nog steeds het idee dat het belasten van gewrichten met artrose voor slijtage van het kraakbeen zou zorgen. Dit heeft tot gevolg dat er angst ontstaat om het gewricht te belasten, wat beweging verder beperkt en klachten juist doet toenemen. Spieren verliezen hun kracht, de belastbaarheid van gewrichten gaat achteruit en andere blessures kunnen optreden (1).

Om te voorkomen dat iemand in een negatieve spiraal terechtkomt, is het belangrijk om deze misvattingen uit de wereld te helpen. Sporten is één van de meest effectieve therapieën om de klachten van artrose te verlichten, mits het in goede banen wordt geleid. Zo zijn bepaalde sporten, zoals voetbal, competitief gewichtheffen en worstelen, minder geschikt door hun mogelijke rol in het ontstaan of verergeren van artrose (8). Door gecontroleerd te sporten, waarbij rekening wordt gehouden met de individuele belastbaarheid en beperkingen, kunnen klachten juist afnemen (7).

Sporten met artrose bij Bodysports in Utrecht

Heb je artrose en weet je niet zo goed waar je moet beginnen? Laat ons je dan helpen en vraag een vrijblijvend adviesgesprek aan met onze gespecialiseerde fysiotherapeut. Bodysports in Utrecht werkt met gerichte trajecten die bedoeld zijn om de beperkingen die artrose met zich meebrengt te verminderen. Gedurende 12 weken worden fysiotherapie, diëtetiek en verantwoord sporten samengebracht om optimaal resultaat te behalen. 

Centraal staan het opbouwen van de algehele en lokale belastbaarheid, het verhogen van het kennisniveau over artrose en het verbeteren van de omgang met klachten. In veel gevallen neemt hierdoor de kwaliteit van het dagelijks leven aanzienlijk toe en krijgt verantwoord sporten weer een welverdiende plek in de dagelijkse routine.

Verantwoord sporten kan bijvoorbeeld door middel van krachttraining op de Milon cirkel, maar ook activiteiten zoals Spineboost en DailyFit kunnen aan bod komen. Welke activiteiten het beste bij jou passen, hangt af van het secundaire trainingsdoel. Of je nu wilt afvallen, je fitheid wilt verbeteren of je spieren wilt versoepelen, bij Bodysports in Utrecht ben je aan het juiste adres.

Maak nu een afspraak met Bodysports in Utrecht

Klik hier voor het maken van een afspraak voor vrijblijvend adviesgesprek.

---

Referenties:

(1)Wilcox, Sara et al. Perceived exercise barriers, enablers, and benefits among exercising and non-exercising adults with arthritis: Results from a qualitative study (2006). Online beschikbaar via: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/art.22098
(2)Hootman, Jennifer et al. Physical activity levels among the general US adult population and in adults with and without arthritis (2003). Online beschikbaar via: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12579604/
(3) KNGF-richtlijn ‘Artrose heup-knie’. Beschikbaar via: https://www.kngf2.nl/kennisplatform/richtlijnen/artrose-heup-knie
(4) Fox, Alice J.S. et al. The basic science of articular cartilage: structure, composition and function (2009). Online beschikbaar via: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3445147/
(5) Vincent, Tonia L., Wann, Angus K.T. Mechanoadaptation: articular cartilage through thick and thin (2019). Online beschikbaar via: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29917242/
(6) Pastrama, Maria-Ioana et al. Combined enzymatic degradation of proteoglycans and collagen significantly alters intratissue strains in articular cartilage during cyclic compression (2017).  Online beschikbaar via: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1751616118317284
(7) Bennell, Kim L., Hinman, Rana S. A review of the clinical evidence for exercise in osteoarthritis of the hip and knee (2011). Online beschikbaar via: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20851051/
(8) Driban, Jeffrey B. et al. Is participation in certain sports associated with knee osteoarthritis? A systematic review (2017). Online beschikbaar via: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25574790/